Thoái hóa khớp gối là một bệnh lý mãn tính phổ biến, xảy ra khi lớp sụn bảo vệ đầu xương trong khớp bị bào mòn theo thời gian. Bệnh thường gây đau nhức, hạn chế vận động và ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống. Nếu không được điều trị đúng cách, thoái hóa khớp có thể tiến triển nặng, dẫn đến tàn phế, rối loạn giấc ngủ và thậm chí trầm cảm do đau kéo dài.

Dưới đây là 10 khuyến cáo quan trọng của Hiệp hội Thấp khớp học Châu Âu (EULAR) giúp định hướng điều trị hiệu quả thoái hóa khớp gối, theo hướng kết hợp cả phương pháp không dùng thuốc và dùng thuốc:

1. Cá nhân hóa điều trị

Mỗi bệnh nhân cần được xây dựng phác đồ điều trị riêng biệt, dựa trên các yếu tố:

• Tình trạng tại khớp: thừa cân, bất thường cơ học, mức độ tổn thương cấu trúc, hiện diện viêm khớp (như tràn dịch)

• Yếu tố toàn thân: tuổi tác, bệnh lý đi kèm (tim mạch, đái tháo đường…), số lượng thuốc đang sử dụng

• Mức độ đau, khả năng vận động và ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày

2. Điều trị không dùng thuốc là nền tảng

Can thiệp không dùng thuốc luôn được ưu tiên trước, bao gồm:

• Giáo dục bệnh nhân về bệnh, cách tự chăm sóc và tuân thủ điều trị

• Tập thể dục thường xuyên, phù hợp thể trạng (đi bộ, bơi lội, đạp xe nhẹ…)

• Giảm cân nếu thừa cân, béo phì

• Sử dụng dụng cụ hỗ trợ nếu cần: gậy, đế giày chỉnh hình, băng bảo vệ khớp

3. Paracetamol là thuốc giảm đau ban đầu

Paracetamol là lựa chọn ưu tiên đầu tiên trong điều trị triệu chứng, với liều phù hợp và đánh giá hiệu quả định kỳ. Có thể dùng lâu dài nếu hiệu quả và dung nạp tốt.

4. Ưu tiên dùng NSAID bôi tại chỗ hoặc kem capsaicine

NSAID dạng gel hoặc kem capsaicine bôi ngoài da giúp giảm đau hiệu quả, ít tác dụng phụ toàn thân, phù hợp với người lớn tuổi hoặc có bệnh nền.

5. Sử dụng NSAID đường uống khi cần thiết

Nếu paracetamol không đủ hiệu quả, NSAID đường uống có thể được chỉ định, nhưng cần cân nhắc:

• Nguy cơ loét dạ dày – tá tràng: dùng kèm thuốc bảo vệ dạ dày hoặc chọn NSAID ức chế chọn lọc COX-2

• Tác dụng phụ tim mạch, thận: cần theo dõi sát ở bệnh nhân có bệnh nền

6. Thuốc giảm đau nhóm opioid: lựa chọn thay thế có kiểm soát

Chỉ nên dùng trong trường hợp:

• Không đáp ứng hoặc chống chỉ định với NSAID

• Cơn đau trung bình đến nặng gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt

Lưu ý: Opioid cần dùng trong thời gian ngắn, liều thấp, để hạn chế nguy cơ phụ thuộc và tác dụng phụ.

7. Dùng các thuốc tác dụng chậm (SYSADOA)

Các thuốc điều trị triệu chứng tác dụng chậm (gọi tắt là SYSADOA) gồm:

• Glucosamine sulfate

• Chondroitin sulfate

• Diacerein

• Acid hyaluronic (tiêm nội khớp)

→ Những thuốc này có thể giúp giảm đau, cải thiện chức năng và tiềm năng làm chậm tiến triển bệnh, nhưng hiệu quả cần thời gian và có thể khác nhau giữa các bệnh nhân.

8. Tiêm corticoid nội khớp 

Tiêm corticosteroid trực tiếp vào khớp có thể giúp kiểm soát triệu chứng nhanh chóng, đặc biệt khi có:

• Tràn dịch khớp

• Viêm tại chỗ rõ rệt

• Cơn đau cấp dữ dội

→ Tuy nhiên, không nên lạm dụng; nên giới hạn số lần tiêm trong năm.

9. Can thiệp phẫu thuật khi điều trị nội khoa thất bại

Phẫu thuật thay khớp (arthroplasty) được cân nhắc khi:

• Cơn đau kéo dài không đáp ứng thuốc

• Mất chức năng vận động trầm trọng

• Hình ảnh X-quang cho thấy tổn thương khớp nghiêm trọng

Phẫu thuật thường mang lại cải thiện đáng kể chất lượng sống ở giai đoạn nặng.

10. Theo dõi lâu dài và điều chỉnh kế hoạch điều trị

Thoái hóa khớp là bệnh tiến triển chậm nhưng mạn tính. Việc theo dõi định kỳ, đánh giá lại hiệu quả điều trị, tác dụng phụ thuốc và điều chỉnh kế hoạch là rất quan trọng để đạt hiệu quả tối ưu và đảm bảo an toàn cho người bệnh.

Thoái hóa khớp gối không thể chữa khỏi hoàn toàn, nhưng có thể kiểm soát tốt nếu điều trị đúng cách. Kết hợp giữa thay đổi lối sống, dùng thuốc hợp lý, can thiệp y học hiện đại và theo dõi thường xuyên là chìa khóa để giúp bệnh nhân duy trì chất lượng sống, giảm đau và tránh biến chứng.

Nguồn dịch: https://www.laboratoire-labrha.fr/blog/recommandations-eular-pour-le-traitement-de-la-gonarthrose/